کد مطلب:2359 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

در تعريف جامعه مدني گفته شده كه جامعه اي است براساس قانون مداري جامعه ولايي چه جامعه اي است ؟ آيا بين جامعهء ولايي و مدني تناقض وجود دارد؟

جامعهء مدني دو اصطلاح عام و خاص دارد.(1)

اگر جامعه مدني بدان معنا باشد كه در آن بايد حكومت تشكيل شود و قانون حاكميت داشته و همهء شهروندان به حقوق خود برسند حق مشاركت و آزادي سياسي داشته و عدالت اجرا شود, اين جامعه اي است كه همهء صاحبان انديشه بر تشكيل آن اتفاق نظر دارند.

شايد اين جامعه همان باشد كه بزرگاني مانند افلاطون از آن به عنوان مدينهء فاضله ياد كرده اند.

در حوزه فلسفهء سياسي اسلام چنين جامعه اي طرح و پذيرفته شده است كه مي توان از آن به جامعهء ديني ياجامعهء ولايي تعبير نمود. در صدر اسلام پيامبر (ص ) بهترين جامعهء قانون مند و ضابطه پذير را تشكيل داد كه در آن آزادي هاي معقول و منطقي و شرعي همهء مردم تأمين مي شد.

اگر جامعهء مدني بدين معنا باشد, با جامعهء ولايي منافات نداشته و ريشه در جامعهء النبي دارد. رهبر انقلاب حضرت آيت ا... خامنه اي فرمود: .(2)

در يكي از مجلات آمده است : در اصطلاحي ديگر و در معنايي عام , بدون ترديد, هر جامعهء ديني , جامعه اي مدني است . بنابراين , اگر جامعهء مدني را به مفهوم عام در نظر بگيريم و آن را به هر جامعهء متمدن , قانونمدار وقانونگرا, داراي فرهنگ , آداب , رسوم , هنجارها, ارزش ها و جامعه اي مردم سالار كه در آن امكان مشاركت آزادانه ءشهروندان در تعيين سرنوشت و نحوهء ادارهء امور و شئونات زندگي اجتماعي و نيز امكان , تشكيل انجمن ها, احزاب وتشكّل هاي سياسي , صنفي , شغلي و فعاليت آزادانه و ضابطه مند آن در عرصهء فعاليت هاي سياسي , اجتماعي ,فرهنگي وجود دارد, تعريف كنيم , البته جامعهء ديني هيچ تعارضي با جامعهء مدني بدين معنا نخواهد داشت , زيراجامعهء ديني جامعه اي است داراي فرهنگ , آداب , رسوم , ارزش ها, هنجارها و ... و به طور كلي , جامعه اي قانونمدارو قانونگرا كه در آن گروه ها, احزاب , انجمن ها و در مجموع , تشكل هاي سياسي در قالب قانون , آزادانه فعاليت مي كند> .(3)

يكي از ويژه گيهاي جامعهء ولايي , قانونگرايي است . در جامعهء ولايي همهء مردم در برابر قانون يكسان اند و بايدقانون اجرا شود. در جامعهء ولايي , پيامبر, قانونمندترين انسان بود. با نمونهء زير توجه شود: (4)

اما جامعهء مدني به معناي خاص آن كه در غرب به عنوان جامعهء آرماني و ايده آل طرح شده و داراي برخي شاخصه ها و مؤلفه ها است كه با جامعهء ولايي تفاوت دارد. يكي از شاخصه هاي آن آزادي فردي است آزادي فردي ,لذت گرايي وآزادي هاي جنسي از اصول مهم جامعهء مدني غربي است . يكي از ويژه گيهاي جامعهء مدني به معناي غربي آن , دين زدايي و معنويت ستيزي است . طبيعي است اين اصول در جامعهء ولايي قابل قبول نيست در جامعه ءولايي , آزادي فردي سياسي وجود دارد, وي آزادي به معناي غربي آن در جامعهء دين پذيرفته نشده نيست . درجامعهء ولايي حكومت مردم سالاري ديني وجود دارد كه در جامعه مدني غربي مردم سالاري , بدون دين وجوددارد. در جامعهء ولايي , مشروعيت حاكميت رهبر, از سوي شرع به وجود آمده و مقبوليت مردم مكمل آن است حال آن كه در جامعهء مدني غربي مشروعيت حكومت از سوي مردم به وجود مي آيد.

(پـاورقي 1- ر . ك : محمد هادي معرفت , جامعه مدني , از ص 9به بعد.

(پـاورقي 2 له - ماهنامه كوثر, شماره 25 ص 33

(پـاورقي 3- مجله معرفت , شماره , شمارهء 28 ص 56 با تلخيص

(پـاورقي 4- جعفر سبحاني , فروغ ولايت , ص 328